Temel Oyun Tasarımı Dokümanı Nasıl Hazırlanır ?

Temel Oyun Tasarımı Dokümanı Nasıl Hazırlanır ? Oyun tasarımı dokümanı, bir oyunun tüm omurgasının oluşturulduğu ve ekiplerin bu omurga üzerinde hemfikir olarak ilerlemelerini sağlayan yazılı kaynak olarak adlandırılabilir. Oyun tasarımı dokümanı oyunu geliştirecek ekiplerin koordineli bir şekilde ve birbirinden haberdar olarak ilerlemesinde ve bütünlüğün sağlanmasında yardımcı olur. Oyun tasarımı dokümanının her bir bölümü oyunun özel bir aşamasını tanımlamaktadır ve genellikle oyunun her bir özel aşamasının da muhatabı aşamanın ekipleridir.

Oyun tasarımı dökümanı tüm oyun geliştirme ekibi için bir referans oluşturur. Aslında tam da bu sebeple oyun tasarımı dökümanı aslında oyunu geliştiren ekiplerin geliştirme sürecinde oyunun oluşturulan yapısına sadık kalarak geliştirmelerini yapmaları için bir pusuladır da denebilir. 

Örnek vermemiz gerekirse siz Silent Hill gibi bir psikolojik korku oyunu üzerinde çalışmakta iseniz o oyunun belirli standartları olmak zorundadır. Oyunun ana teması olan psikolojik korkunun elementlerine zarar verecek fikirlerin ortaya çıkması yine oyun tasarımı dokümanı sayesinde ortadan kalkmaktadır. Yani oyun tasarımı dokümanı aynı zamanda oyununuzun sınırlarının çizildiği noktadır. 

Oyun tasarımı dökümanları yolun en başında ne kadar doğru hazırlanırsa hazırlarsın muhakkak ki süreç içerisinde başta oluşturulan limitlerin sınırları içerisinde değişimlere uğramaktadırlar. Hatta büyük oyun projelerinde sıklıkla oyunun oyun tasarımı dokümanı güncellenmekte ve ilgili ekiplerce bu güncellemeler takip edilerek projenin yapılan değişiklikleri raporlanmaktadır. 

Şu unutulmamalıdır ki sık güncellenen oyun tasarımı dökümanları oyunun geliştirilmesinde daha az hayal kırıklığı yaşanmasına sebep olacaktır.

Oyun tasarımı belgesi hazırlanırken temelde bazı konulara dikkat edilmelidir. Bunları kısaca bahsetmemiz gerekirse;

• Basit ve yalın bir yapıda olmalıdırlar,
• Kolay anlaşılan bilmelidirler,
• Fikirler öncelikle kısa ve öz anlatılmalıdırlar, sonrasında kademeli bir şekilde anlaşılır bir yapıda detaylandırılmalıdırlar,
• Oyun geliştirme ekibinin de kendi fikirleri ile oyunu desteklemesine izin verecek bir şekilde dokümanda esneklik noktaları sağlanmalıdır,
• Belge konsept görseller ve örnek görseller ile desteklenmelidir,
• Mümkünse belge mutlaka online bir ortamda herkesin anlık görüntüleyebileceği bir alt yapıda hazırlanmalıdır ve müdahale etmesi gereken kişilerin bu yapıda fikir beyan etme yetkileri de tanımlanmış olmalıdır.

Kişisel Bir Görüş: İlk oluşturulan notların mutlaka kalem ve kağıt ile hazırlanmasını tavsiye ederim çünkü yapboz yapması çok daha kolay ve fikir anlarında daha hızlı not alma şansı kağıt ve kalem aracılığı ile artmaktadır.

Ana konumuz olan Temel Oyun Tasarımı Dokümanı Nasıl Hazırlanır? a geçmeden önce bir detay konudan da sizlere bahsetmek istiyorum.

Öncelikle bazı sosyal medya platformlarında ve forumlarda Oyun Tasarımı Dokümanı hazırlanmasının geçmişte kaldığından bahsedilmekte. Bu tamamen bir saçmalık. Evet her sektör gibi oyun sektörü de her geçen gün gelişmekte ve değişmektedir. Her değişim ve gelişim ile beraber süreçler ciddi değişimlere uğramaktadırlar ancak bu değişimler oyun tasarımı dokümanına da yansımaktadır. 

Burada kilit nokta sizin oyununuzun yapısını tanımlamaktır ve buna ihtiyaç her zaman olacaktır. Bu belge olmadan geliştirme takımı oyunun ne olduğunu tam olarak kestiremeyeceği için firma maddi ve manevi büyük zararlara uğrayacağı için bu belge bir ihtiyaçtır. 

Oyun geliştirmenin ilk dönemlerinde yüzlerce sayfa oyun tasarımı dokümanı hazırlanırken artık daha çevik yapıda, daha net dokümanlar hazırlanmaktadır yani bu doküman şekillense bile mutlaka ortaya çıkarılmaya devam etmektedir.

Haydi gelin şimdi Temel Oyun Tasarımı Dokümanı Nasıl Hazırlanır? beraber bir göz atalım.

Fikir ve Beyin Fırtınası

Öncelikle bir fikre ihtiyacımız var yani psikolojik korku türünde bir oyun yapmak istediğimizi, oyunun elementlerini ve temel öğelerine dair bir fikir bulmamız gerekiyor yani hayal gücümüzü sonuna kadar zorlayarak sağlam ve orjinal bir fikir oluşturmalıyız. Sonrasında bazı sorular sorarak olaya derinlik katmalıyız.

• Bu oyunu neden yapmaktayız? Amacımız nedir?
• Nasıl bir oyun planlamaktayız? 
• Ana fikrimiz nedir? Nasıl bir konsept üzerinde ilerlemeliyiz?
• Bu oyun aracılığı ile nasıl bir sonuca ulaşmayı hedeflemekteyiz?

Bu soruların cevaplarını hazırladıktan sonra tüm verilerimiz ile beraber oyun tasarımını oluşturmak adına ekibimizle beyin fırtınası yapmaya başlayabiliriz. Özellikle bu adımda bir ekip ile çalışmakta iseniz ekip içindeki gerilimi ve tartışmaları çok iyi dengelemeli ve aynı zamanda bu sürecin ana fikire sadık olmasını sağlamalısınız. 

Bu aşamada ekibiniz ile oyunun içerisinde nelerin gerçekleşebilir hedefler olduğuna net bir öngörü sergilemelisiniz bunu sakın unutmayın. Bu aşamada özellikle ortaya çıkan fikirlerin elinizdeki ekibe ve ekibin bilgi birikimine uygun olup olmamasına dikkat etmelisiniz hatta mümkünse ekibinizden de fikirler almalısınız. 

Unutmamalısınız ki eğer doğru bir oyun mekaniği oluşturamazsanız en başa kadar sorunu irdelemek zorunda kalır konsepti ve etrafına oluşturduğunuz yapıları elden geçirmeniz gerekir ki bu da asla istenmeyecek bir durumdur zira maddi ve manevi kayıp ortaya çıkartır.

Bu aşamayı atlattıysak artık dökümanımızın yazımına geçebiliriz.

Temel Oyun Tasarımı Dokümanı Nasıl Hazırlanır ?

Ekibi Tanıtma: Oyun Tasarımı Dokümanımıza başlarken ekibimizi tanıtarak başlamak önemlidir. Zira büyük ekiplerde kişilerin birbirinden haberdar olması ve projelerin dışa sunumları hazırlanırken bu bilgiler kıymetlidir.

Ön Yazı Oluşturma: Projenizi net bir şekilde açıklayan bir ön yazıya ihtiyacınız olacaktır. Tüm projenizi tıpkı bir makaleye önsöz hazırlar gibi bir metod ile açıklamalısınız.

Konsept Açıklaması: Oyununuzun konseptini çok iyi bir biçimde açıklamalısınız. Bu yazımda hep örnek verdiği psikolojik korku oyunu örneğinden devam edecek olursak oyunumuzun bu psikolojik korku konseptindeki yapısını detaylı ve anlaşılabilir bir biçimde hatta bol görselleştirme ile açıklamalıyız.

Oyunun Türünün Açıklanması: Oyunumuzun türü nedir? Evet bu soruya aslında temel cevabı konseptte açıkladık gibi gözükebilir fakat aslında burada açıklamamız gereken nokta FPS,TPS, Survival gibi net oyun türlerinin hangisinin içerisinde yer alacağımızdır. Unutmamalıyız ki bütün oyun tama da buradaki noktanın çevresine öreceğimiz fikirler ile gelişecek.

Oyun Dünyası: Oyunun genel dünyasının açıklanması ve oyuncuların bu dünyada nasıl bir deneyim elde edeceğini detaylı bir şekilde açıklamamız önemlidir. Konsept tasarımlar hazırlanırken ve Level ile Environment tasarım aşamaları hazırlanırken oyunun sanat ve teknik ekipleri çalışmalarını buradaki açıklamalarınızdan ilham alarak geliştirecekler. Bu noktada yani başlangıçta çok ileri düzey şeylere ihtiyaç yoktur ancak 2D bir harita ya da seviye görünümü örnekleri çok faydalı olacaktır. 

Hikaye – Karakterler: Bu bölüm aslında oyuncuların oyun ile bağ kurdukları ana noktadır. Hikaye bölümünde oyunun kurgusundan, karakterlerinden ve ortamından doğru bir şekilde bahsetmek çok önemlidir. 

Olay örgüsünü, hikayenin gidişatını ve anlatı ile etkileşimli tüm dallanma noktalarını bu noktada belirlemeniz gerekmekte. Ana karakterlerimiz, dostlarımız ve düşmanlarımız yani hikayede karşımıza çıkan her etkileşimli canlı bu bölümde ayrı ayrı detaylı bir şekilde açıklanmalıdır. 

Özellikle bu noktada kaliteli bir sonuç almak adına olabildiğince oyun yazarları ile temasta olunması ve çalışılması ya da kişinin bu konuda deneyimli ve ciddi bir bilgi birikimli olması önemlidir. 

Unutulmamalıdır ki oyunumuzu oynayacak oyuncular burada oluşturduğumuz kişi ve kişiler ile bağ kuramazlarsa oyunun başarıya ulaşabilmesi mümkün değildir. 

Özellikle Narrative yani Hikaye tabanlı oyunlarda bu aşamada olabildiğince detaylı olmak önemlidir ancak oyununuz bu kadar derin hikayeli değilse kısa bir giriş yazısı, kaba bir özet ve olay örgüsü de iş görecektir. 

Mekanikler: Evet oyunumuzun bi oyun olmasını sağlamanın zamanı geldi bu da mekanikler ile ortaya çıkacak. 

Örneğimizi değiştirmeden anlatmaya devam edersek bir psikolojik korku oyununda kaçmak, saklanmak, sürecimizde ihtiyacımız olan ekipmanları toplamak, craft yapmak ve bu craft malzemelerinin oluşturulma maliyetleri (oyun için ekonomi gibi düşünülebiliran ancak bu örneğimizde ürünü oluşturmak için gerekli malzemeler gibi düşünülebilir), çeşitli bulmacalar çözmek vb. şeyler bu mekaniklere örnek olabilir. 

Aslında mekanikler oyuncuların oyun ile etkileşim kurma noktasının belirlenmesi noktasıdır. Bu noktada görsel bileşenler kullanmak çok ama çok önemlidir. Temel mekanikleri açıklarken bunu açıklama şeklini oyundan oyuna değişecektir ancak bu aşamada konsept sanatçılar ile çalışmak ya da ufak ekipler adına yapay zekadan doğru faydalanarak mekanikleri görselleştirebilmek çok önemli ve değerlidir. 

Bu noktada Miro ve benzeri araçlar ile de oyun mekanikleri ve sistemleri gösterilebilir ise anlatımı daha da açıklayıcı kılmak çok daha kolay olacaktır fakat şart değildir Google Dokümanlar kullanarak bile birşeyler hazırlayabileceğinizi unutmamalısınız.

Bu noktada oyunun mekaniklerini güçlendirmek adına, zorlukları,ek özellikleri,oyunda kazanma ve kaybetme ödüllerini ve bunların avantaj ve dezavantajlarının ana karakterimize yansımalarını da net olarak oluşturarak anlatımımıza alt başlıklar olarak eklememiz mekanik sistemlerimizin dokümanını daha güçlü bir hale getirecektir. 

Ve yine bu noktada oyunun yeniden oynanılabilirliğini ortaya çıkaracak öğeler de belirtilmelidir örneğin oyunun zorluk seviyeleri, hayatta kalma modu vb. üretilecek yeniden oynanabilirlik mekanikleri tam da bu aşamada ortaya çıkarılarak belirtilmelidir.

Bu noktayı adımlandırarak anlatmamız gerekirse;

• Temel Oyun Döngüsü
• Kontroller
• Oyuncu Etkileşimleri
• Düşmanlar ve Düşman Davranışları
• Silahlar ve Silahların Etkileri
• Etkileşimli Öğeler ve Öğelerin Oynanışa Etkileri
• Sistemler
• Kullanıcının Oyun Deneyimi

Level (Seviye): Evet işte bu nokta oyununuzun anlattığınız dünyasının şekilleneceği noktadır. Bizim örneğimizdeki psikolojik korku oyunu bir akıl hastanesinde geçiyor diye düşünürsek akıl hastanemizin her katını ve bölgesini olay örgüsüne uygun şekilde bu noktada şekillendirmekteyiz. (Level Tasarımı Nedir? daha detaylı olarak öğrenmek isterseniz Youtube kanalımdan içeriğime göz atmanızı tavsiye ederim.) 

Bu aşamada oyunun her aşamasında başımıza neler geleceğinin, hangi mekanikler ile nasıl etkileşimler oluşturulacağı ve bu seviyede bizi nelerin beklediği açıklanır. Bu aşamada oyunun dünyası aşamasında oluşturduğumuz veriler büyük bir öneme sahiptir. O aşamada oluşturduğumuz görseller bu aşamanın gelişiminde direkt olarak kullanılmaktadır. 

Yine bu noktada oyunun başına oyunu öğretmek için bir hazırlık ekranı oluşturma gerekliliği de netleşir ve bunun üzerine de çalışmalar yapılır. Bu noktanın doğru planlanması çok önemlidir. Özellikle yine oyunun yeniden oynanabilirliği, keşif hissi, geçiş mekanizmaları gibi noktaları bu aşamada ortaya çıkar. 

Arayüz: Kullanıcı Arayüzü bölümünde, oyuncuların etkileşimde bulunması gereken menüleri, HUD ve diğer ekranları belirlenir. Ana menü, sağlık barı, mini harita, hedef işaretleri, silah bilgileri, kraft ekranları, ayarlar menüsü, vb. öğeler bu aşamada UX verilerine yani Kullanıcı Deneyimi verilerine dayalı olarak net, sezgisel, oyunun temasına ve renk paletine uygun olarak hazırlanmalıdır. 

Oyun tasarımı dokümanında sizden elbetteki bunları yapmanız beklenmez ancak bu noktada bu açıklamaları ve verileri doğru ve Kullanıcı Deneyimi Araştırması ile yapmalısınız ayrıca Wireframe’ler oluşturaral bunları görselleştirmelisiniz. 

Sesler: Yapılan analizler bizlere göstermektedir ki bir oyunun başarılı olmasının en önemli elementlerinden biri de seslerdir. İnsan doğası gereği duyu organlarından beslenmektedir ve temel duyu organlarımızdan birinin de duymak olduğu düşünüldüğünde seslerin önemi tekrar ortaya çıkmaktadır. 

Oyundaki her etkileşime girilen elementin sesleri olması ve bu seslerin oyuna özel ve uyumlu olması çok önemlidir. Oyun içerisinde her seviyeye özel müziklerin olması her durum karşısında müziğin duruma göre şekillenmesi oyunun atmosferi açısından çok büyük bir önem taşımaktadır.

Bu noktada eğer bir ses tasarımcısı değilseniz dökümanda teknik detaylara girmemenizi öneririm zira bu sonucu yanlış bir noktaya götürme riski taşır. Ancak oyunun duygusal yapısını, sanat tasarımını, hikayesini ve bunların oyuncuda nasıl hisler uyandırmasını istediğinizi güzel bir biçimde açıklamanız önemlidir.

Teknik Veriler: Aslında bu nokta apayrı bir dökümanın konusu zira oyun tasarımı dokümanı ile teknik tasarım dokümanları birbirinden farklıdırlar fakat yine de genellikle oyun tasarımı dokümanları içerisinde teknik verilerin bulunduğu bir bölüme de sahiptirler. 

Bu aşamada oyunda hangi oyun motorunun kullanılacağı, hangi programlama dillerinin kullanılacağı, oyunun çıkış yapacağı platformların teknik gereksinimleri, öngörülen sistem özellikleri (burada oyunu satın alacak kitlenin analizinden doğan güncel donanım bilgilerine mutlaka bakılmalı) gibi veriler net olarak hazırlanır. 

Bu noktanın çok detaylı olarak tekrar bir teknik tasarım dokümanında oluşturulmasının önemli olduğu da asla unutulmamalıdır. 

Pazarlama: Bu alan tamamen isteğe bağlı olarak hazırlanmaktadır. Özellikle oyun bir yatırımcıya sunulacak ise bu bölümün varlığı çok önemlidir. Oyununuzu nasıl ve hangi metodlar ile pazarlayacağınızı, tahmini pazarlama giderlerini, hedef demografik verileriniz, vb. pazarlama detaylarınız bu bölümde detaylı bir şekilde adım adım açıklamanız önemlidir. Genellikle bir oyun tasarımcısı işin bu bölümünde sorun yaşar ve bu nokta mutlaka pazarlama ekibi ile beraber hazırlanmalıdır. 

Video

Bu konudaki anlattıklarımı dinlemek ve örnekleri inceleyerek ile bu konuyu pekiştirmek isterseniz Türkçe olarak hazırladığım fakat İngilizce alt yazıya da sahip Youtube videomu da izlemenizi tavsiye ediyorum. 

Ekler ve Kapanış:

Aşağıda verdiğim internet sitelerinde örnek olarak yayınlanmış ve rafa kaldırılmış oyunların oyun tasarımı dökümanlarına ulaşabilirsiniz. 

Benimle e-mail adresim üzerinden ve web sitemin iletişim bölümünden iletişime geçerek Oyun Tasarımı Dokümanı üzerine sorularınızı bana iletebilirsiniz. Ayrıca bu konuda benden danışmanlık almak için de danışmanlık sayfama göz atabilirsiniz. 

Bu yazımda sizlere Temel Oyun Tasarımı Dokümanı Nasıl Hazırlanır? sorusunu sizlere cevaplama çalıştım. Bir sonraki yazılarımda görüşmek üzere.