Oyun Geliştirirken En Sık Yapılan Hatalar Nelerdir ?
Yazılımda Nasıl Güncel Kalınır?
Kullanıcı Deneyimi Araştırması Nasıl Yapılır ?
Herkese selamlar, ana konumuz olan Kullanıcı Deneyimi Araştırması Nasıl Yapılır konusuna geçmeden önce Kullanıcı Deneyimi Nedir sorusunu cevaplamanın da önemli olduğuna inanmaktayım. Kullanıcı deneyimi (UX), bir kişinin bir ürünü, sistemi veya hizmeti kullanmadan önce, kullanırken ve kullandıktan sonra deneyimlediği ve hissettiği her şeyi kapsar. Artık kullanıcı deneyiminin en temelde ne olduğunu bildiğimize göre haydi ana konumuz olan Kullanıcı Deneyimi Araştırması Nasıl Yapılır konusuna geçelim.
UX araştırması veya bazen adlandırıldığı gibi tasarım araştırması tasarım süreci boyunca birçok amaca hizmet eder. UX araştırması, tasarım sürecine bağlam ve içgörü katmak için kullanılan çeşitli araştırma yöntemlerini kapsar. Tasarım araştırmasının temel amacı, tasarım sürecini son kullanıcı perspektifinden bilgilendirmektir.
Bu bilgilere dayanarak UX araştırması; son kullanıcılar tarafından ürünün ya da hizmetin nasıl kullanılabilir olduğunu çözümlememizin araştırmasının yapıldığı ve son kullanıcının ihtiyaçlarını net olarak belirlediğimiz adımdır diyebiliriz.
İyi bir UX araştırması yapmanın en temel noktası kullanıcıları dinlemektir. Herhangi bir uygulamada, oyunda, web sitesinde ya da projede kendimize göre değil tamamen ürünün son kullanıcısına göre şekillenmemiz projenin araştırmasını doğru bir şekilde yapmamızın kilit anahtarıdır.
Kullanıcı deneyimi araştırmasından doğrudan alınan veriler kas hafızası gibidir; ne kadar çok araştırma yaparsanız, o kadar çok veri biriktirirsiniz. Ancak tıpkı kas hafızası gibi, bunun size özgü kalıcı faydalarından yararlanmak için SİZİN de sıkı çalışmanın bir parçası olmanız gerekir yani dış ekipler ile çalışma ve araştırmalar yapıyor olsanız bile sizin bu sürecin tam ortasında bulunmanız şarttır.
UX Araştırması Neden Bu Kadar Önemlidir?
Kullanıcı deneyimi tasarımı bir mühendislik süreci gibi ele alınabilir. Hali hazırda kullanıcı deneyimi tasarımını, grafik tasarımdan ayıran en önemli unsurların başında da bu gelmektedir. Bu nedenle bir mühendislik projesi gibi ele alındığından ötürü, planlama ve fizibilite çalışmaları yapılması gerekir.
Projenizin ya da işletmenizin boyutu hiç fark etmeksizin UX araştırmasını doğru yapmanız çok ama çok önemlidir. Özellikle küçük ölçekli firmalarda ya da düşük bütçeli projelerde projenin tam olarak doğru kişilere en uygun şekilde ulaşması için yenilikçi ancak doğru yolları keşfetmeleri çok önemlidir.
Kullanıcı Deneyimi Araştırmaları Nasıl Kategorize Edilir?
- Nicel Araştırma: Oldukça geniş kullanıcı kitleleriyle yapılır ve ürünün, davranışların “ne olduklarıyla” değil “ne kadar olduklarıyla” ilgilenir.
- Nitel Araştırma: Sonuçlardaki miktarla ilgilenmez ve daha küçük kitlelerle yapılabilir. Araştırma yapılan konuyla ilgili asıl nedeni bulmaya, detaylı ve derin anlamlar çıkartmaya yöneliktir.
- Tutumsal Araştırma: Kullanıcıların ne düşündüklerini araştırır.
- Davranışsal Araştırma: Kullanıcıların söylediklerini neden yaptıklarını araştırır
Kullanıcı Deneyimi Araştırmasının Temel 5 Adımı Nedir?
- Amaçlar: Projemizin/Hizmetimizin/Oyunumuzun amacının tanımlanması.
- Hipotezler: Ulaşmak istediğimiz kullanıcılarımızın kimler olmasını ve kimlere ulaşabileceğimiz hakkında varsayımlarda bulunulması.
- Yöntemler: Hangi yöntemlerin uygulanması gerektiğinin seçilmesi.
- Uygulama: Seçilen yöntemler ile elde edilen veri havuzunu oluşturma.
- Sentezleme: Elde ettiğimiz verileri ve başarılı yöntemleri bir araya getirme.
Düşük Bütçe ile Kullanıcı Deneyimi Araştırmanın Temel Metodları Nelerdir?
Evet biliyorum yukarıda bahsettiğim bir çok metod gerçekten profesyonel yapıldığında inanılmaz maliyetler doğurabilir. İşte tamda bu sebeple aşağıda anlatacağım metodları uygun maliyetler ile de yapabilirsiniz.
1- Online Araştırma: Normalde büyük ve tam da ihtiyacımız olan kullanıcı kitlelerini oluşturup bu kitlelerin verilerini analiz etmemiz doğru olandır desekte eğer bütçemiz yoksa böyle bir havuz kurmamız imkansızdır. Peki o zaman ne yapabiliriz? Elbetteki ki internette alan bağımsız yapılan tüm kullanıcı araştırmalarını inceleyip kendi ihtiyacımız olan kitleleri ortak bir havuzda toparlayıp kendi projemizin nişine uygun forma getirebiliriz. Bunun için bu araştırmayı yapacak kişi ya da kişilerin tecrübeli olması çok önemlidir ayrıca ciddi bir içgörü ve empati kabiliyeti de bu kişilerde şarttır.
2- Kullanılabilirlik Testi ve Odak Grup Oluşturma: Şimdi ya biz profesyonel bir test takımını nasıl kuracağız hemde hedef kitlemizden dediğinizi duyar gibiyim hemen kafanız karışmasın aslında bunun da çok basit bir yolu var o da gönüllü test ekipleri oluşturmak. Peki hem kitlenizden olan hem de gönüllü olacak insanlara nasıl ulaşabilirsiniz? Tabii ki sosyal medyada bir topluluk oluşturarak. Size ve yapacağınıza inananları bir araya toplamaya başarırsanız onlardan oluşan güzel bir test ekibini ücretsiz şekilde hemde tam ilgili kitleden oluşturarak bu testleri yapabilirsiniz.
3 –A/B Testi: Evet biliyorum ya buna nasıl bütçe bulayım ben sen ne dediğinin farkındamısın diyorsunuz ama inanın bunun da yöntemi aslında deminki Kullanılabilirlik testindeki gibi topluluktan geçiyor. Sadece bu sefer topluluğumuza iki farklı deneyim ile projemizi sunmalıyız hepsi bu kadar. Normalde aktifteki projelerde kullanıcıların bir kısmına A diğer kısmına B versiyonunu sunarak geri bildirimleri topladığımız bu sürece ya da reklam kampanyalarında iki farklı versiyonu aynı kitle içerisine farklı anlarda sunarak ulaştığımız masraflı ve riskli sürecimizi bu anlattığım şekilde riski indirgenmiş ve masrafsız şekilde gerçekleştirebiliriz.
4- Çevrimiçi Anketler: Projenin yapımcısının ekibinin ya da firmasının büyük ya da küçük olması fark etmeksizin en yaygın olarak kullanılan metotlardan biri her zaman çevrimiçi yani online yapılan anketlerdir. Anketleri doğru şekilde konumlandırmayı ve insanları rahatsız eder gibi değilde insanları anketi doldurmayı teşvik edecek şekilde planlarsanız insanlardan inanılmaz kaliteli veriler toplayabilirsiniz. Doğru sorular müşterinizin ihtiyaçlarını, isteklerini ve sıkıntı noktalarını ortaya çıkaracaktır. Çevrimiçi anketler ve araştırmalarla elde edilen sonuçların değerinin ve kalitesinin, sorulan soruların türüne ve hedef kitlenizin kalitesine bağlı olarak değiştiğini unutmamak önemlidir.
5- Online Kullanıcı Görüşmeleri: Birebir görüşmelerin bariz avantajı, belirli konulara odaklanabilmeniz ve ayrıntılı bilgi ve hedefli geri bildirim alabilmenizdir. Demin bahsettiğim odak grup oluşturma ile kuraağınız kitleyle yerine göre birebir görüşerek geri bildirimler almanız da yine aslında mali açıdan size sorun oluşturmaz ve ayrıca sizin daha niş problemleri görmenizi sağlayabilir.
6- Rakip Analizi Yapma: Bu yöntemde ilgili proje kapsamında, projenin mevcut ve hedef kitlesindeki rakiplerinin ilgili ürün ve servisleri incelenir, güçlü ve zayıf yönleriyle birlikte, kullanıcıların hangi kanallardan hangi motivasyonlarla o ürünlere ulaştığı ve ürün sahiplerinin de kullanıcılarına sunduğu kanal ve hizmetler tümüyle analiz edilir. Aslında bu analizin SWOT analizine benzerlikler gösterdiğini de rahatlıkla söyleyebiliriz.
7- Analiz Verilerini İnceleme: Evet analitik verileri incelememiz gerekiyorsa öne iki adet tool çıkmakta ilki Google Analytics diğer ise Hotjar gibi nispeten ucuz maliyetli araçlardır. Peki bu toolar ile elde edilen verilerden hangi sorulara cevap bulabiliriz?
- Kullanıcılar bir işlemi ne kadar sürede tamamlıyor?
- Kullanıcılar nerelere tıklıyor?
- Kullanıcılar hangi fonksiyonları kullanmaktan keyif alıyor?
- Kullanıcılar projenin neresinde zaman geçirmekten zevk alıyor?
- Kullanıcılar size hangi yollar ile ulaşıyor?
- Kullanıcılar projenize ne kadar zaman ayırıyor?
Bu konuda son olarak şunu vurgulamak istiyorum unutmayın bütçe herşey değildir! Dijital araçların gücünden, ucuz araştırma yöntemlerinden ve müşteri etkileşimlerinin yakından gözlemlenmesinden yararlanarak, bir işletme bütçeyi aşmadan hedef kitlesi için kullanıcı deneyimini iyileştirmek için ihtiyaç duyduğu ham verileri ve içgörüleri elde edebilir.
Genel Kullanıcı Araştırma Teknikleri Nelerdir?
Persona Çalışması: Persona, mevcut ya da hedeflenen kullanıcı kitlesini tam olarak ilgili tüm detaylarıyla tanımlanmasıdır. Kişiler isimleri, yaşları, eğitim seviyeleri gibi demografik ve segmente edilmiş bilgilerin dışında, konuyla ilgili ve dolaylı alışkanlıkları, davranış sıklıkları ve konuyla ilgili olabilecek tüm detaylarıyla oluşturulur. Bu tanımlamalar, sunulacak ürün ve servislerin her aşamasında kullanılmak üzere yararlanılır.
Prototip Testi: Ürün fikrinizin çalışan veya çalışıyor taklidi yapan versiyonunu üretip, müşteri adayları ile test ederek onların fikirlerini öğrenebilirsiniz.
Get Out Of The Building: Steve Blank, girişimcilerin gerçek müşteri ilgisini ölçmek için çok beklediklerini ve bu yüzden başarısız olduklarını belirtiyor. Girişimci bir an önce sokağa çıkmalı ve doğru sorularla hedef kitlesinin ilgilendiği ürün fonksiyonalitesini netleştirmeli. Yani durmayın dışarı çıkın ve kullanıcılara ulaşın.
Ürün Benchmark: Yapacağınız ürünü kullanacak olan potansiyel müşterileriniz şu an hangi ürünleri kullanıyor? Bu ürünlerde ön plana çıkan fonksiyonlar neler? Benchmark çalışması ile bu soruların yanıtlarını aradığınız ürün sürecine güzel bir başlangıç yapabilirsiniz. Rakiplerinizi doğru analiz etmeniz ve bu analizde çıkan sonuçlara göre kendi artılarınızı arttırıp eksiklerinizi azaltarak doğru sonuca ulaşabilirsiniz.
Netnografi: Mevcut müşterilerinizin rakip ürünler hakkında forumlarda ve sosyal medyada neler konuştuklarını, hangi ek özelliklerin eklenmesini istediklerini takip edebilirsiniz. Bu yöntem ile potansiyel rakipleriniz hakkında konuşulanları anlamanın yanında müşteri kitlenizin bulunduğu bir dijital topluluğa dahil olmak ve onları yakından tanımak için de kullanabilirsiniz.
Etnografi: Etnografi çalışması; belirli bir zaman aralığında (bu aralık genellikle hedeflenen amaca dair tespitlerin alınmasına kadar devam edebilir) kullanıcı deneyimi araştırmacılarının kullanıcıların hayatlarının bir parçası haline gelerek yapılan gözlemlerdir.
A/B Testi: Yazımın içerisinde birden fazla noktada ne olduğunu açıkladığım için burada yeniden açıklamıyorum.
Analytics Verisi Analizi: Yukarıda bunu da açıkladığım için burada tekrar yazmıyorum.
Feedback Analizi: Müşterilerinizi sadece testlerde dinlemeyin. Bir feedback aracı yardımıyla kullanıcılardan yorum toplayıp bunun üzerine geliştirme çalışmaları yapabilirsiniz.
Kullanılabilirlik Analizi: Yukarıda bunu da açıkladığım için burada tekrar yazmıyorum.
Zihinsel Model: Araştırma sonuçlarının başarılı bir gösterimidir. Araştırma sonuçları gruplanarak, kullanıcının ürünü nasıl gördüğüne dair fikir sahibi olunur. Ardından ürün fonksiyonları bu modelin parçaları ile eşleştirilir. İyi bir zihinsel model, takımın ürünü kullanıcının gözünden görmesini sağlar.
Derinlemesine ve Bağlamsal Görüşme: Yapacağınız ürünü geliştirirken sahaya inmek ve kullanıcılar ile görüşmek hatta bunu da projenin kullanılacağı yerde yaparsanız muhteşem sonuçlar ortaya çıkartabilirsiniz.
Kullanıcı Deneyimi Çizimi: Potansiyel kullanıcılarınızdan elde ettiğiniz verileri bir araya getirerek onların kafasındaki verileri çizime dönüştürebilirsiniz. Bunu tüm işlemlerden sonra gireceğimiz Wireframe tasarımı ile karıştırmamalısınız, bu analiz verilerinin anlaşılmasını kolaylaştırmak için yaptığımız bir araştırma yöntemi.
5 Saniye Testi: Beş saniye testleri bir tasarımın kullanıcıda bıraktığı ilk izlenimi ölçmenize yardımcı olan bir araştırma türüdür. Tasarımın amacını ve ana mesajını kullanıcıya iletip iletmediğini test etmek için kullanılır. Neden beş saniye? Çalışmalar kullanıcıların bir sitede kalıp kalmayacaklarına sadece birkaç saniyede karar verdiğini bulmuştur. Bu süre içinde de verilmesi istenen mesajı kullanıcıya kısa sürede iletebilmek önemlidir.
İlk Tıklama Testi: Aynı fiziksel ürünlerde veya biriyle tanışırken olduğu gibi, kullanıcıların websitenizi ya da mobil uygulamanızı ilk açtıklarında karşılaştıkları ekran(lar) ve ilk tıklamaları çok önemlidir. Bu ilk tıklamalar kullanıcı deneyimi araştırmalarında da önemli bir yere sahiptir. İlk tıklanan yerlere göre, kullanıcıların ürünü ne kadar anladıkları ve tasarımın bilgi mimarisi için ipuçları elde edilir.
Gölge Çalışması (Shadowing): Kullanıcıları özellikle hedeflenen amacı gerçekleştirirken, onların farkındalığı olmadan izleme ve gerektiği durumlarda tüm deneyimi kayıt altına alarak gerçekleştirilen bir yöntemdir. Böylece kullanıcıların tüm davranışları bu kayıtların tekrar izlenmesi ile en ufak ayrıntılarına kadar detaylandırılabilir.
UX Araştırması Neden Önemlidir?
Günümüzün dijital ürün ortamında, UX araştırmasının gerçek değeri, kullanıcıların ne istediği ve neye ihtiyaç duyduğu konusundaki belirsizliği azaltma becerisidir ki bu da ürün, işletme ve tabii ki kullanıcıların kendileri için faydalar sağlar. Bu araştırma verileri sayesinde fürünün tasarım süreci hızlanır, ürün geliştirme süreci hızlanır, yeniden tasarım ve düzenleme maliyeti ortadan kalkar, kullanıcılara ürüne/projeye/oyuna bağlılığını ve kullanım zevkini arttırır.
Kullanıcı Deneyimi Araştırması Sırasında En Sık Sorulan 10 Soru Nedir?
- Bu ürün/hizmet/oyun hakkında ilk izleniminiz nedir?
- Bu ürün/hizmet/oyun ilginizi çekti mi?
- Bu ürünü/hizmeti/oyunu ne zaman, nerede ve hangi platformda kullanırsınız/oynarsınız?
- Bu ürüne/hizmete/oyuna güveniyor musunuz?
- Bu ürünü/hizmeti/oyunu kullanmaktan sizi alıkoyan bir durum var mı?
- Arayüzün anlaşılması kolay mı?
- Başarılması zor ve kolay yanları nelerdir?
- Tasarımda/deneyimde en sevdiğiniz ve sevmediğiniz şeyler nelerdir?
- Bunu çevrenize tavsiye edermisiniz?
- Bu ürünün/hizmetin/oyunun başka bir Bu ürüne/hizmete/oyuna benzediğini düşünüyor musunuz?
Kullanıcı Deneyiminde En Sık Yapılan Temel Hatalar Nelerdir?
Bu kadar araştırma metotlarından ve kullanıcı deneyiminden bahsetmişken en çok yapılan hatalardan da yüzeysel olarak bahsetmemek doğru olmaz bu sebeple aşağıya en sık karşılaşılan sorunları da bırakıyorum. Eğer doğru bir araştırma süreci geçirirseniz emin olan aşağıdaki sorunlar ile karşılaşmazsınız.
- Kompleks Arayüz Oluşturmak
- Kullanıcı Deneyimini Her Platformda Mükemmelleştirmemek
- Bilgi Mimarisini Yetersiz Bırakmak
- Yeterli Araştırmayı Yapmamak
- Doğru Kullanıcı Verilerini Oluşturmamak
- Kullanılabilirlik Planlaması Yapmamak
- Hatalı Pazar Araştırması Yapmak
- Doğru Metotları Kullanmamak
- Ürünü/Hizmeti/Oyunu Doğru Anlamamak
Video
Bu konudaki anlattıklarımı dinlemek ve örnekleri inceleyerek ile bu konuyu pekiştirmek isterseniz Türkçe olarak hazırladığım fakat İngilizce alt yazıya da sahip Youtube videomu da izlemenizi tavsiye ediyorum.
Kapanış
Benimle e-mail adresim üzerinden ve web sitemin iletişim bölümünden iletişime geçerek Kullanıcı Deneyimi Araştırması Nasıl Yapılır üzerine sorularınızı bana iletebilirsiniz. Ayrıca bu konuda benden danışmanlık almak için de danışmanlık sayfama göz atabilirsiniz.
Bu yazımda sizlere Kullanıcı Deneyimi Araştırması Nasıl Yapılır ? sorusunu sizlere cevaplama çalıştım. Bir sonraki yazılarımda görüşmek üzere.
